Spelenderwijs wordt alles leuker! Dat is het motto van wiskundemateriaal.nl. En dat is niet voor niks! Maar waarom is spelen zo nuttig en hoe zet je het in de klas in?
Spel als krachtig leermiddel
Spelen is van jongs af aan een essentieel onderdeel van onze ontwikkeling. De eerste vier levensjaren leren kinderen voornamelijk door spel, een visie die ondersteund wordt door theorieën van Vygotsky en Piaget (Vygotsky, 1978; Piaget, 1951). Ook op de basisschool speelt spelend leren een grote rol in de ontwikkeling van taal, motoriek en sociale vaardigheden. Zodra kinderen echter in groep 3 beginnen met formeel leren lezen en schrijven, verdwijnt spel vaak uit het curriculum. Dit terwijl onderzoek aantoont dat spel ook in hogere klassen een effectief leermiddel blijft, zeker wanneer het wordt ingezet als serious gaming of game-based learning (Gee, 2003; Deterding, 2011).

Met flippo's leren de leerlingen de voorrangsregels. (Bron: BN de Stem)
Weerstand en leren
In zijn boek "Pedagogiek: De plicht om weerstand te bieden" stelt Philippe Meirieu dat leren ontstaat door het overwinnen van weerstand (Meirieu, 2001). Dit betekent niet dat we opdrachten nodeloos moeilijker moeten maken, maar dat we uitdagingen creëren die leerlingen motiveren om door te zetten. Dit sluit aan bij het concept van desirable difficulties, zoals beschreven door Bjork & Bjork (2011). Het idee is dat uitdagende, maar haalbare taken leiden tot diepere verwerking en daarmee beter leren. Tegelijkertijd is er het concept van flow (Csikszentmihalyi, 1990), waarbij leerlingen zo worden meegesleept door een activiteit dat leren moeiteloos voelt. Effectief onderwijs vindt vaak plaats in die balans tussen uitdaging en betrokkenheid.
Spel en weerstand combineren
Bij spel zit weerstand vaak ingebouwd als spelelement. Een spel als Kwartet is niet leuk als alle kaarten open liggen, en Catan wordt saai als je onbeperkt grondstoffen mag pakken. De weerstand in een spel maakt het spannend en uitdagend. Wanneer we deze weerstand koppelen aan leerdoelen—denk aan een rekenspel met tijdsdruk om automatisering te bevorderen—wordt leren niet als ‘weerstand’ ervaren, maar juist als een boeiende uitdaging. Onderzoek naar gamification laat zien dat spelmechanieken zoals punten, levels en uitdagingen motivatie verhogen en leren bevorderen (Deterding, 2011).
Spel meer dan een leuke extra
Spelenderwijs leren is meer dan een leuke extra—het is een krachtig didactisch middel dat zowel motivatie als diep leren stimuleert. Of het nu gaat om jongere kinderen of oudere leerlingen, spel kan een brug slaan tussen plezier en prestatie. Laten we spel daarom niet beperken tot de kleuterklas, maar het inzetten als volwaardig leermiddel in alle leerjaren.
Reactie plaatsen
Reacties